4. توجه داشتن به خداوند در همه حال
بزرگان اخلاق، براى توفیق یافتن بر حضور قلب در نماز، به افراد چنین سفارش مى کنند که در طول روز نیز در همه حال متوجه حضرت حق باشند.
انسان به هر چیز بیشتر توجه کند، همان چیز، قوى تر و پررنگ تر در روح او نقش مى بندد. پس به گاه خواندن نماز نیز یاد او از آن پر و توجهش بدان سوست. بدین ترتیب، شاید یکى از ثمره هاى این آیه شریفه که مى فرماید: «اذْکُرُوا اللّه َ ذِکْرا کَثِیرا؛ بسیار خداوند را یاد کنید.» (احزاب: 41)، همین باشد که: یاد فراوان خدا در طول شبانه روز، تأثیر بسزایى در ایجاد حضور قلب در نماز خواهد داشت.پیام متن:دلى که در بیشتر وقت ها از یاد خدا غافل است، نمى تواند در نماز به یاد خدا باشد. پس باید همواره دل را از هر چه جز خدا خالى داشت و یاد خدا را تنها حاکمِ بر قلب و روان خود نماییم و از هر چه جز خواست او رو بگردانیم تا از نمازى ملکوتى و روحانى در فضایى پر از اخلاص و بندگى خداوند بهره مند شویم.

5. یقین کردن به بزرگى خدا
آن گاه که بنده به عظمت خداوند و گستردگى فرمانروایى و قدرت او معرفت یافت و با جان و دل فهمید که خود، در حقیقت، هیچ است و به اندازه ذره اى مالک خیر و شر خود نیست و زندگى و مرگ و حشر و نشرش به دست برترینِ عالم یعنى خداست، عقل و اندیشه اش در برابر این عظمت و شکوه زانو مى زند. پس در پیشگاه حضرت حق، به فروتنى مى افتد و قلبش از مشاهده شکوه بزرگى و فرمانروایى او، بیش از حد و وصف خاضع و خاشع مى شود و مراقب حضور و نظر پروردگار و رد و پذیرش او خواهد بود؛ با مراقبتى که یک چشم به هم زدن از آن غافل نخواهد شد.امیر مؤمنان على علیه السلام مى فرمایند:ولو فَکَّروا فى عَظیمِ القُدرةِ وَ جَسیمِ النّعمةِ لَرَجَعُوا إلى الطّریق و خافُوا عذابَ الحریقِ.اگر مردم در عظمت قدرت خدا و بزرگى نعمت هاى او مى اندیشیدند، به راه راست باز مى گشتند و از آتش سوزان مى ترسیدند.
«اگر انسان به مناجات با حق تعالى و ولى نعمت خود به قدر مکالمه با یک مخلوق عادى ضعیف اهمیت دهد، هرگز این قدر نسیان و سهو و غفلت نمى کند؛ ولى نعمتى که آدمى را به وسیله انبیا و اولیا و قرآن کریم، به مناجات با خود دعوت فرموده و درهاى مکالمه با خود را به روى او گشوده است. اگر انسان امرى را بى اهمیت تلقى کند، کم کم به ترک آن منجر مى شود و ترک اعمال دینى، انسان را به ترک دین مى رساند. چنانچه اگر انسان اهمیت عبادت ها را به قلب بفهماند، از این غفلت و سهل انگارى منصرف شده و از این خواب سنگین بر مى خیزد».

از ابوحمزه ثمالى نقل کرده اند که گفت:امام سجاد علیه السلام را دیدم که نماز مى خواند. عباى آن حضرت از شانه اش افتاد، ولى حضرت آن را راست نفرمود، تا آنکه از نماز فارغ شد. از حضرت در این باره پرسیدم، فرمود: واى بر تو آیا مى دانى در حضور چه کسى بودم؟ همانا از بنده تنها قسمتى از نماز پذیرفته مى شود که در آن توجه قلبى داشته است.پیام متن: اندیشیدن در عظمت پروردگار، سبب خضوع و خشوع و حضور قلب در نماز مى شود.

6 . خواندن دعاهاى پیش از نماز

یکى از عواملى که به ایجاد حضور قلب در نماز کمک مى کند، خواندن دعاهاى پیش از شروع نماز است که از معصومین علیهم السلام نقل شده است.

امیرالمؤمنین على علیه السلام به یاران خویش سفارش مى فرمود که پیش از نماز، این دعا را بخوانند:

یا مُحسِنُ قد اَتاک المُسى ءَ و قَد اَمرتَ المحسنَ أن یَتَجاوَزَ عنِ المُسى ءِ أنت المحسنُ و أنا المُسى ء فبِحَقِّ محمدٍ وآلِ مُحمّدٍ صَلِّ على محمّدٍ وآل محمّدٍ و تَجاوَزْ عن قبیح ما تعلمُ مِنّى.

اى نیکوکار! گناهکار به سوى تو آمده و تو خود امر کردى که نیکوکار از گناهکار در گذرد و تو نیکوکارى و من گناهکار، پس به حقّ محمّد و آل محمّد بر محمّد و آل محمّد درود فرست و از کارهاى زشتم که به آن آگاهى، درگذر.پیام متن:دعاى پیش از نماز، آماده ساز توجه دل به ساحت ربوبى است.

7. توجه کردن به معانى الفاظ نماز

براى آنها که دغدغه حضور قلب در نماز را دارند، آموختن معانى نماز، بسیار راه گشاست. کسى که از معانى جمله هاى نماز ناآگاه است، نه ازنماز به شایستگى لذت مى برد و نه آنچنان که سزاوار است، از حضور قلب بهره مند مى شود. نمازگزارى که به دلیل ندانستن معانى نماز، نه مى داند چه مى گوید و نه آگاه است که چه مى خواهد، نمى تواند از شجره نماز، میوه هاى گوناگون بچیند.پیام متن:توجه کردن به معانى جمله هاى نماز، عاملى براى پیدایش حضور قلب در نماز است.

8 . توجه داشتن به تک فرصتى بودن نماز